Schipper-plantsoen St.-Anne 1937


Schipper-plantsoen St.-Anne 1937
©: Jan Keizer

In 1936 werd begonnen met het ontwerpen en aanleggen van het plantsoen achter het gemeentehuis van het Bildt. De toen beginnen tuin-en landschapsarchitect Jan Jacob Schipper (1908-1987) werd hiervoor aangesteld en leverde in mei 1937 het plantsoen op. Het plantsoen is het eerste gerealiseerde ontwerp in Schipper zijn bijzondere carriére, waarbij hij hulp kreeg van Gerardus Jan Pannekoek, destijds hoofd plantsoensdienst te Leeuwarden. Na de aanleg van het plantsoen schreven zij samen het handboek voor de Nederlandse tuin-en landschapsarchitectuur welke verplichte vakliteratuur in de opleidingen voor dit vakgebied wer. Pannekoek & Schipper groeiden daardoor uit tot dé autoiriteit in dit vakgebied. In 1937 was deze naamsbekendheid nog niet aanwezig en in Sint Annaparochie raakte hun naam volledig uit beeld. Ruim 80 jaar lang was niet bekend wie de architect van het plantsoen was. Pas in 2021 haalde dorpshistoricus Jan Keizer de data boven water.

In 1935 tekende Andries Baart (senior) een stratenplan voor de kom van Sint Annaparochie. Hier waren maar liefst drie plantsoenen ingetekend. Schipper werd daarop aangesteld om plantsoenontwerpen te ontwerpen. Door de crisisjaren haalde alleen het plantsoen achter het gemeentehuis een financiering door het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Dit was te danken aan de ijverige inzet van burgemeester Lucas Poppinga, welke tevens verantwoordelijk was voor het aanstellen van deze kundige tuinarchitect. De aanvraag en subsidiering midden in de crisis tijd was zeer uitzonderlijk en mocht geen precedent scheppen voor meerdere aanvragen bij het ministerie. Het tweede plantsoen parallel aan de noordzijde Beuckelaerstraat stond in 1954 nog steeds in de planning maar ging door de bouw van de nieuwe Christelijke school (Ulbe van Houten) aan de Kempenaerstraat van de plantafel.

De uitbreidingen van het gemeentehuis van vooral 1983 en 1989 hebben een aanslag op het oorspronkelijke ontwerp uit 1937 gedaan. Dit heeft met name in 1987 tot een grote protestactie geleid. Uiteindelijk hebben de uitbreidingsplannen in een verlies van een vijfde deel op het oorspronkelijke ontwerp geresulteerd. Ter compensatie werd aan de oostzijde een flink stuk grond toegevoegd waarbij ook een extra ingang gecreëerd werd. 

Het oostelijke deel van het plantsoen is gesitueerd over de voormalige en verdwenen landschapstuin van Huize Oostenburg (1841-1867). Het overgrote deel was tussen 1875 en 1936 onderdeel van de Engelse tuin met achterliggende boomgaard rond de villa van Arjen Pieters Wassenaar (in 1927 kwam hier het gemeentehuis van het Bildt). Deze landschapstuin was aangelegd door tuinarchitect Gerrit Lambertus Vlaskamp. De tuin van Oostenburg is zeer waarschijnlijk door zijn vader Lambertus Vlaskamp en/of Lucas Pieters Roodbaard aangelegd. Zodoende zijn aan deze locatie meerdere tuinarchitecten verbonden en gezien deze bijzondere omstandigheden is het voormalig plantsoen van grote historische waarde voor het Bildt, Friesland en Nederland.

Voorafgaand aan de ingrijpende wijziging in 2009 is geen cultuurhistorisch onderzoek uitgevoerd waardoor deze waarden buiten de besluitvorming door de Bildtse raad gebleven zijn.

In 2024 is een projectplan aan de gemeente aangeboden om het hoogwaardige oorspronkelijk ontwerp uit 1937 zo goed als mogelijk naar oorspronkelijke waarden te restaureren. 

© Tekst: Jan Keizer © Foto voorblad: Jan Keizer
Lees meer





Reageren

Via onderstaand formulier kunt u een reactie achterlaten voor de auteur of de eigenaar van het item. (Stichting Bildts Aigene)